خلاصه
تیم برنرز لی، پدر وب، در گفتوگویی طولانی از آینده وب، قدرت پلتفرمهای بسته، نقش هوش مصنوعی و نیاز به بازگرداندن حاکمیت دیجیتال به کاربران سخن میگوید. او همچنان امیدوار است وب باز دوباره زنده شود اگر استاندارد باز، کیف پول داده شخصی و رقابت واقعی در مرورگرها شکل بگیرد.
مقدمه
وبی که امروز استفاده میکنیم، دیگر شبیه روزهای اول نیست. محتوا در پلتفرمهای بسته متمرکز شده، کاربران دادههایشان را از دست دادهاند و هوش مصنوعی بدون اجازه از اطلاعات سایتها برای آموزش مدلها استفاده میکند. تیم برنرز لی میگوید راه نجات وب، بازگشت به اصل «این برای همه است» و سپردن کنترل به دست خود ماست.
وب بسته در برابر وب باز
پلتفرمهای بسته چگونه وب را بلعیدند
محتوا دیگر در وبسایتهای باز منتشر نمیشود؛ در اپلیکیشنهایی مثل تیکتاک و اینستاگرام زندانی شده است. این اپها اجازه نمیدهند لینکها آزادانه جریان داشته باشند و الگوریتمهای اعتیادآور، وقت کاربر را میبلعند.
چرا حفظ وب باز مهم است
وب باز به افراد اجازه میدهد بدون واسطه نظرشان را منتشر کنند، دادههایشان را کنترل داشته باشند و با دیگران در یک سطح برابر تعامل کنند؛ چیزی که برنرز لی «حاکمیت دیجیتال» مینامد.
حاکمیت دیجیتال با کیف پول داده
کیف پول داده شخصی چیست
کیف پول داده، فضایی امن است که اطلاعات شما در آن ذخیره میشود و فقط با اجازه خودتان در اختیار سرویسها قرار میگیرد؛ مثل دفتری که کلیدش فقط نزد شماست.
چرا هوش مصنوعی به دادههای شخصی شما نیاز دارد
دستیار هوش مصنوعی بدون دانستن سلیقه غذایی، قرار ملاقاتها یا سابقه خریدتان نمیتواند کار مفیدی انجام دهد. این دادهها باید در کیف پول شخصی و بهدور از چشم شرکتها بماند تا AI واقعاً در خدمت شما باشد.
آیا وب معنایی با هوش مصنوعی احیا میشود؟
هدف وب معنایی این بود که دادهها بهصورت ساختاریافته در اختیار همگان قرار گیرد. امروزه AI با زور بازو این ساختار را از سایتها استخراج میکند؛ برنرز لی معتقد است اگر پروتکلهایی مانند Solid درباره مجوز دسترسی و پرداخت ریزمقدار فعال شوند، میتوان جلوی این استخراج بیحساب را گرفت.
جنگ مرورگرها در دوران AI
چرا再次出现 رقابت مرورگرها مهم است
در موبایل عملاً فقط یک موتور وجود دارد: WebKit در iPhone. همین انحصار باعث کندی عمدة اپ وب شده تا برنامههای بومی جایگاه خود را حفظ کنند. اگر مرورگرهای قدرتمندتری مانند کرومیوم روی آیفون مجاز شوند، اپهای وب کاملتر شده و کاربر انتخاب بیشتری خواهد داشت.
نوآوری در موتور مرورگر یا تجربه کاربری
هر دو لازم است: موتورهای متنوع برای امنیت و نوآوری پایه، و تجربه کاربری تازه تا کاربر دلش برای کلیککردن تنگ شود.
نقش استاندارد و قانونگذاری
برنرز_li معتقد است تصمیمهای حیاتی ماننِ محدودکردن کرالرهای AI یا الزام به همسازگاری را نمیتوان فقط به بازار واگذار کرد؛ باید قوانینی در سطح بینالمللی مانند الزام به استانداردهای باز (مشابث قانونهای اتحادیه اروپا) ایجاد شود تا حقوق دارندگان داده و کاربران رعایت شود.
چه کسی تصمیم میگیرد؟
او تأکید میکند قدرتهایی ماننِ Cloudflare که امروز میتوانند دسترسی کرالرهای AI را ببندند نباید در انحصار یک شرکت باقی بماند؛ بهتر است پروتکلهایی در سطح وب تعریف شود که هر سایت مستقلانه تصمیم بگیرد چه کسی و با چه شرایطی (مثلاً پرداخت ریزمقدار) به دادهاش دسترسی داشته باشد.
آینده وب در دست کیست
اگر اصل «این برای همه است» را جدی بگیریم، باید:
- کیف پول داده استاندارد در اختیار همگان قرار گیرد
- مرورگرهای قدرتمند و متنوع روی همۀ دستگاهها رقابت کنند
- پروتکلهایی برای دسترسی کنترلشده و پرداخت تعریف شود
- قوانین همسازگاری و حفظ حریم خصوصی تصویب و اجرا شود
در غیر این صورت، وب به یک پایگاه داده بزرگ برای مدلهای AI تبدیل خواهد شد که انسانها فقط با واسطههای بسته به آن دسترسی دارند.