خلاصه
با ورود دستیارهایی مثل ChatGPT و Perplexity، بخشی از سفر کاربر پیش از کلیک روی نتایج گوگل رقم می‌خورد. روشی ساده برای مقایسه منابعی که گوگل نشان می‌دهد با منابعی که دستیارها ارجاع می‌دهند معرفی می‌کنیم تا بدانید چقدر در دنیای AI دیده می‌شوید.
چرا این ماجرا مهم است؟
گوگل روزانه نزدیک ۴ میلیارد جستجو دارد؛ کل جستجوهای سالانه Perplexity حدود ۱۰ میلیارد است. عدد کوچک‌تر است اما همان منبع تصمیم‌گیری ذهن کاربر شده است. اگر در ارجاعات AI نباشید، بخشی از مخاطب بی‌صدا از دست می‌رود.
دو سیستم بازیابی متفاوت
۱) بازیابی واژگانی (Lexical)
موتورهای کلاسیک کلمات را دقیقاً تطبیق می‌دهند؛ مثلاً الگوریتم BM25 در Elasticsearch.
۲) بازیابی معنایی (Semantic)
دستیارهای AI با بردارهای معنایی (Embeddings) کار می‌کنند و مفاهیم نزدیک به پرسش را پیدا می‌کنند، حتی اگر واژه‌ها متفاوت باشد.
RRF یا ترکیب رتبه‌ها چیست؟
سیستم‌های هیبریدی برای ادغام دو لیست رتبه‌بندی از فرمول ۱ ÷ (k + rank) استفاده می‌کنند. هرچه سندی در هر دو لیست بالا باشد، امتیاز RRF بیشتر می‌گیرد و در نتیجه نهایی جایگاه بهتری دارد.
آزمایش بدون کد در ۵ مرحله
مرحله ۱) داده بگیرید
- ۱۰ عبارت کلیدی مهم کسب‌وکارتان را انتخاب کنید.
- برای هر عبارت، آدرس ۱۰ نتیجه اول گوگل را یادداشت کنید.
- همان عبارت را در Perplexity یا ChatGPT Search بزنید و تمام لینک‌های ارجاعی را کپی کنید.
مرحله ۲) سه عدد بشمارید
- I = تعداد لینک‌های مشترک بین دو لیست
- N = تعداد لینک‌هایی که فقط در دستیار آمده
- F = تکرار دامنه‌تان در ارجاعات دستیار
مرحله ۳) معیارهای ساده بسازید
| نام معیار | فرمول | چه می‌گوید؟ |
|---|---|---|
| SVR | I ÷ ۱۰ | چند درصد TOP10 گوگل در AI هم هست |
| UAVR | N ÷ کل ارجاعات AI | چند درصد منابع جدید دستیار است |
| RCC | F ÷ تعداد پرسش‌ها | دامنه ما چقدر در AI تکرار شده |
نمونه سریع
- ارجاعات AI = ۶، مشترک = ۳ → SVR=۰٫۳۰ (۳۰٪)
- لینک‌های فقط در AI = ۳ → UAVAR=۰٫۵۰ (۵۰٪)
مرحله ۴) تفسیر کنید
- SVR بالا (>۰٫۶) یعنی محتوای شما هم کلمات کلیدی دارد و هم معنا را منتقل می‌کند.
- SVR متوسط (۰٫۳–۰٫۶) و RCC بالا نشان می‌دهد سایتتان مورد اعتماد语义است اما نیاز به نشانه‌گذاری بهتر دارد.
- SVR پایین (<۰٫۳) و UAVAR بالا یعنی رقبا در AI جا باز کرده‌اند؛ باید ساختار و وضوح متن را بالا ببرید.
مرحله ۵) دست به کار شوید
- عنوان‌ها و زیرعنوان‌ها را شفاف و حاوی کلمات کلیدی بنویسید.
- هر بخش را در قالب «ادعا + دلیل» و حدود ۲۰۰–۳۰۰ کلمه ارائه دهید.
- از داده‌ساختارهای مناسب مثل FAQ، HowTo و TechArticle استفاده کنید.
- آدرس صفحه و تاریخ به‌روزرسانی را ثابت نگه دارید.
- نسخه PDF برای موضوعات حساس منتشر کنید؛ دستیارها معمولاً این قالب قابل‌اعتماد را ارجاع می‌دهند.
گزارش‌دهی به مدیران
سه عدد SVR، UAVAR و RCC را در کنار ترافیک کلی سرچ کنسول قرار دهید. بگویید:
«فعلاً ۳۰٪ از صفحات برتر گوگل در پاسخ‌های AI دیده می‌شوند؛ هدف افزایش این عدد به بالای ۶۰٪ طی دو فصل آینده است.»
نتیجه نهایی
بین جستجوی سنتی و دستیارهای AI دیوار نیست، فقط تفاوت سیگنال است. با همین محاسبه‌های ساده می‌فهمید کدام محتوا در هر دو جهان دیده می‌شود و کدام فقط در یکی. حالا می‌توانید بدون نیاز به کدنویسی، جایگاه برندتان را در عصر AI بسنجید و بهبود دهید.