خلاصه
CPU و GPU دیگر تنها گرما‌سازهای کیس نیستند؛ SSDهای پرسرعت، مدارهای تغذیه مادربرد، رم‌های DDR5 و حتی هارددیسک‌ها هم در بار سنگین داغ می‌کنند و اگر خنک نشوند، افت سرعت، خطای حافظه یا خاموشی ناگهانی در انتظار سیستم است.
چرا باید نگران دمای قطعات دیگر باشید؟
رایانه‌های امروزی سرعت بیشتری دارند و قطعات جانبی هم ناچارند جریان و داده بیشتری جابه‌جا کنند؛ همین موضوع باعث می‌شود کنترل‌کننده‌ها، مدارهای تغذیه و حافظه‌ها بیش از گذشته گرم شوند.
SSDهای NVMe؛ سرعت بالا، دمای بالاتر
چه چیزی باعث گرم‌شدن SSD می‌شود؟
- سوئیچینگ میلیاردها ترانزیستور در کنترل‌کننده
- لایه PHY که سیگنال PCIe را در فرکانس بالا حفظ می‌کند
- چیدمان دوطرفه NAND که گرما را درون خود حبس می‌کند
در نسل ۵ سرعت به ۱۵GB/s رسیده و نسل ۶ داغ‌تر هم خواهد بود؛ بنابراین استفاده از هیت‌سینک بزرگ و حتی فن کوچک برای SSD به امری رایج تبدیل می‌شود.
راهکار خنک‌سازی SSD
دمای زیر ۷۰ درجه را هدف بگیرید؛ از هیت‌سینک همراه پد حرارتی استفاده کنید، فن کیس را درست جهت دهید و از شارژ طولانی‌مدت بی‌وقفه پرهیز کنید.
مدار تغذیه مادربرد (VRM)
چرا VRM داغ می‌کند؟
MOSFETها جریان ۱۲V را به ۱٫۱ تا ۱٫۴V برای پردازنده تبدیل می‌کنند؛ در بار سنگین این سوئیچ‌ها صدها هزار بار در ثانیه قطع و وصل می‌شوند و مقاومت درونی آن‌ها گرمای قابل توجهی تولید می‌کند.
اهمیت فازهای متعدد و هیت‌سینک
تعداد فازهای بیشتر جریان را تقسیم کرده و گرمای هر MOSFET را کاهش می‌دهد؛ هیت‌سینک بزرگ، پد حرارتی و لوله‌های انتقال گرما در مادربردهای پیشرفته همین دلیل را دارند.
نکته عملی
هواگیری مرتب کیس و چک کردن جهت فن‌ها تا دمای VRM زیر ۱۰۰درجه بماند؛ در غیر این صورت مادربرد به‌طور خودکار فرکانس پردازنده را کاهش می‌دهد.
رم DDR5؛ PMIC داخلی، گرمای اضافه
در DDR5 مدار تنظیم ولتاژ روی خود ماژول قرار گرفته و در فرکانس‌های بالای ۶۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰MT/s دمای رم به ۵۰–۶۰درجه می‌رسد؛ گرمای بیشتر باعث خطای حافظه و افت ۲۰درصدی کارایی می‌شود.
راهکار ساده
از فن‌های جانبی کیس یا خنک‌کننده‌های رمی استفاده کنید و اورکلاک را بدون جریان هوای مناسب انجام ندهید.
هارددیسک‌های مکانیکی
منبع گرما در HDD
- موتور اسپیندل که دیسک را ۵۴۰۰ یا ۷۲۰۰RPM می‌چرخاند
- اصطکاک یاتاقان و درگ هوایی روی سطح دیسک
دمای بالای ۵۰–۶۰درجه باعث کاهش سرعت خواندن و افزایش زمان جست‌وجو می‌شود؛ انبساط حرارتی هم صدای بلبرینگ را بیشتر می‌کند.
راهکار خنک‌سازی HDD
فن ۸۰ یا ۹۲میلی‌متری جلوی کیس را به هارد اختصاص دهید و دیسک‌ها را در قفسه‌هایی با فاصله نصب کنید تا جریان هوا محدود نشود.
جمع‌بندی؛ هوای تازه حق همه قطعات است
CPU و GPU مهم‌اند اما SSD، VRM، رم و HDD هم در بار سنگین گرم می‌شوند؛ استفاده از هیت‌سینک مناسب، جهت‌دهی درست فن‌ها و تمیز نگه‌داشتن کیس تنها چیزهایی است که برای پایداری سیستم لازم دارید.