مادربرد کامپیوتر، با پورت‌ها و هدرهای متعدد، قطعه‌ای پیچیده است. اغلب ما برخی از این کانکتورها و حسگرها را نادیده می‌گیریم، در حالی که شناخت و استفاده از آن‌ها می‌تواند:
- عملکرد کارت گرافیک را بهبود بخشد.
- عیب‌یابی سیستم را آسان‌تر کند.
- امکان نظارت بر دمای قطعات را فراهم آورد.
- مدیریت کابل‌ها را ساده‌تر سازد.
- قابلیت‌های مادربرد را گسترش دهد.
این مقاله به معرفی این موارد مهم می‌پردازد تا بتوانید از تمام پتانسیل مادربرد خود استفاده کنید.
مادربرد قلب تپنده کامپیوتر شماست که امکان اتصال قطعات مختلف را فراهم می‌کند. بسیاری از هدرها و حسگرهای آن نادیده گرفته می‌شوند، در حالی که می‌توانند به بهبود عملکرد و عیب‌یابی سیستم کمک کنند. در ادامه، به معرفی چندین هدر و حسگر مهم می‌پردازیم که شاید تا امروز از وجودشان بی‌خبر بوده‌اید.
برق کمکی PCIe برای کارت گرافیک
افزایش پایداری و عملکرد کارت گرافیک
کارت‌های گرافیک قدرتمند برای بهترین عملکرد، نیاز به برق کافی و پایدار دارند. علاوه بر کابل‌های مستقیم پاور، کارت گرافیک می‌تواند تا 75 وات برق را از اسلات PCIe نیز دریافت کند.
این برق معمولاً از کابل 24 پین مادربرد تامین می‌شود که بین تمام قطعات 12 ولتی تقسیم می‌گردد. در سیستم‌هایی با چندین کارت گرافیک یا کارت‌های جانبی دیگر، این تقسیم می‌تواند به کمبود برق منجر شود.
با اتصال یک کابل 6 یا 8 پین به هدر برق کمکی PCIe روی مادربرد، می‌توانید حداکثر توان ارسالی به اسلات PCIe را تا 250 وات افزایش دهید. این کار تضمین می‌کند که کارت گرافیک شما همیشه 75 وات برق کافی و پایدار دریافت کند و برای اورکلاک نیز قدرت بیشتری در دسترس باشد.
هدر LPC برای عیب‌یابی POST
نمایش کدهای POST و شناسایی سریع مشکلات
همه مادربردها نمایشگرهای 7 قسمتی برای نمایش کدهای POST (روال خودآزمایی هنگام روشن شدن) ندارند. حتی LEDهای مجزا برای CPU، رم، کارت گرافیک و بوت نیز در همه مادربردها دیده نمی‌شوند.
اما یک هدر وجود دارد که تقریباً در تمام مادربردها یافت می‌شود و امکان اتصال کارت دیباگ را فراهم می‌کند: هدر LPC (Low Pin Count).
این هدر که قبلاً برای اتصال دستگاه‌های قدیمی‌تر مانند کنترلر فلاپی دیسک استفاده می‌شد، امروزه اغلب به عنوان هدر دیباگ توسط اینتل معرفی شده است. همچنین گاهی برای ماژول‌های امنیتی TPM نیز به کار می‌رود.
با اتصال یک کارت دیباگ به این هدر، می‌توانید کدهای POST را مشاهده کرده و به سرعت مشکلاتی مانند عدم شناسایی قطعات یا بوت نشدن سیستم را تشخیص دهید. نام این هدر ممکن است در برندهای مختلف (مثل JTPM در MSI یا TPMS در ASRock) متفاوت باشد، اما کارکرد آن یکسان است.
سنسورهای حرارتی برای نظارت بر دما
نظارت دقیق بر دمای سیستم
برخی از مادربردها دارای هدرهای مخصوص برای اتصال ترموکوپل هستند. این هدرهای دو پین، که اغلب نادیده گرفته می‌شوند، به شما امکان می‌دهند دمای داخل کیس یا قطعاتی را که سنسور داخلی ندارند، اندازه‌گیری کنید.
اگر کابلی بلند با یک سوکت کوچک در جعبه مادربردتان پیدا کردید، به احتمال زیاد مادربرد شما از این قابلیت پشتیبانی می‌کند.
می‌توانید ترموکوپل را به بدنه هارد دیسک، ورودی خروجی مایع خنک‌کننده یا هر قسمت دیگری که می‌خواهید دمایش را کنترل کنید، متصل نمایید. این سنسورها به خصوص در کیس‌های کوچک که تهویه هوا اهمیت زیادی دارد، بسیار مفید هستند.
کانکتورهای جدید MSI: راهکاری برای مدیریت کابل‌ها (EZ Conn)
کاهش آشفتگی کابل‌ها با EZ Conn
اغلب هدرهای مادربرد استاندارد هستند، اما برخی از تولیدکنندگان نوآوری‌هایی در این زمینه دارند. MSI با معرفی کانکتورهای EZ Conn در مادربردهای جدید خود، مدیریت کابل‌ها را آسان‌تر کرده است.
کانکتور JAF_1 با هفت پین، برق فن سیستم و هدر ARGB 5V را برای فن‌های ARGB MSI در یک سوکت جمع‌آوری می‌کند و آشفتگی کابل‌ها را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
کانکتور JAF_2 نیز با 11 پین، برای خنک‌کننده‌های مایع (AIO) جدید MSI طراحی شده است. این کانکتور تمام کنترل‌های فن، پمپ و ARGB را از طریق یک کابل واحد انجام می‌دهد.
این نوآوری MSI می‌تواند الگویی برای سایر تولیدکنندگان باشد تا با کانکتورهای ترکیبی مشابه، تجربه اسمبل کردن سیستم را بهبود بخشند.
گسترش قابلیت‌های مادربرد با هدرهای اضافی
استفاده از هدرهای کمتر شناخته‌شده
برخی از هدرهای موجود روی مادربردهای امروزی، بازمانده از دوران گذشته کامپیوتر هستند. برای مثال، هدر UART که زمانی برای ارتباطات سریال استفاده می‌شد، هنوز روی برخی مادربردها وجود دارد.
این هدر اغلب توسط سازندگان برای عیب‌یابی در طول بوت سیستم به کار می‌رود و شاید در دفترچه راهنما ذکر نشده باشد. با این حال، با کابل مناسب می‌توان از آن برای اهداف خاص استفاده کرد.
همچنین هدرهای GPIO (General Purpose Input/Output) که در رزبری پای معروف هستند، در مادربردهای کامپیوتری برای کارت‌های توسعه مانند تاندربولت نیز استفاده می‌شوند. با کمی خلاقیت، می‌توان از این هدرها برای روش‌های کنترل دیگر نیز بهره برد.
دانستن کاربرد این هدرها و سنسورهای پنهان مادربرد، می‌تواند در عیب‌یابی و افزایش کارایی سیستم شما بسیار مفید باشد.