مدل هوش مصنوعی جدید “سوریا” (Surya) که توسط IBM و ناسا توسعه یافته، انقلابی در پیش‌بینی فعالیت‌های خورشیدی ایجاد کرده است. این مدل با تحلیل داده‌های دقیق خورشید، می‌تواند طوفان‌های خورشیدی را با دقت بالا پیش‌بینی کند. هدف اصلی آن محافظت از فناوری‌های حیاتی روی زمین و در فضا در برابر خطرات احتمالی است.
خورشید، منبع حیات، گاهی فعالیت‌هایی خطرناک دارد که می‌تواند زندگی مدرن ما را مختل کند. از ماهواره‌ها گرفته تا شبکه‌های برق، همه در معرض تهدید طوفان‌های خورشیدی هستند. پیش‌بینی دقیق این رویدادها برای حفظ امنیت و کارایی سیستم‌های ما ضروری است.
معرفی هوش مصنوعی سوریا: چشم جدید ناسا و IBM
IBM و ناسا با همکاری یکدیگر، مدل هوش مصنوعی متن‌باز و پیشرفته‌ای به نام “سوریا” را معرفی کرده‌اند. سوریا که نام آن در سانسکریت به معنای خورشید است، برای تفسیر داده‌های با وضوح بالا از خورشید طراحی شده است.
این مدل توانایی پیش‌بینی تأثیر فعالیت‌های خورشیدی بر زمین و فناوری‌های فضایی را دارد. سوریا گامی بزرگ در کاربرد هوش مصنوعی برای تفسیر تصاویر خورشیدی و پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوای فضا محسوب می‌شود.
چرا پیش‌بینی طوفان‌های خورشیدی حیاتی است؟
شعله‌های خورشیدی و فوران‌های جرم از تاج خورشید (CME) می‌توانند اختلالات جدی ایجاد کنند. این پدیده‌ها خطرات تشعشعی برای فضانوردان نیز به همراه دارند.
با افزایش وابستگی ما به فناوری‌های فضایی، پیش‌بینی دقیق آب‌وهوای خورشیدی اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. اختلالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آسیب به ماهواره‌ها و مدارهای فضایی
- اختلال در سیستم‌های ناوبری هوایی و GPS
- قطعی در شبکه‌های برق و ارتباطات از راه دور
تخمین زده می‌شود که یک طوفان خورشیدی فرضی می‌تواند باعث ضرر ۲.۴ تریلیون دلاری طی پنج سال به اقتصاد جهانی شود. رویدادهای اخیر نیز خدمات GPS را مختل کرده و پروازها را تغییر مسیر داده‌اند.
توانایی‌های بی‌نظیر سوریا
روش‌های سنتی پیش‌بینی آب‌وهوای خورشیدی به دلیل دید جزئی ماهواره‌ها از سطح خورشید، محدودیت‌هایی داشتند. سوریا این مشکل را با آموزش بر روی بزرگترین مجموعه داده‌های هلیوفیزیک حل کرده است.
این مجموعه داده شامل ۹ سال رصد از رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا است. آزمایش‌های اولیه نشان‌دهنده بهبود ۱۶ درصدی در دقت طبقه‌بندی شعله‌های خورشیدی در مقایسه با روش‌های قبلی است.
این مدل می‌تواند شعله‌های خورشیدی را تا دو ساعت زودتر و با جزئیات بالا پیش‌بینی کند. این قابلیت به متخصصان کمک می‌کند تا برای طوفان‌های خورشیدی که ممکن است زیرساخت‌های فناوری زمین را مختل کنند، برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند.
گامی به سوی آینده‌ای امن‌تر
کوین مورفی، افسر ارشد داده‌های علمی در مقر ناسا می‌گوید که این مدل درک ما را از تأثیر فعالیت‌های خورشیدی بر سیستم‌های حیاتی افزایش می‌دهد. سیستم‌هایی که همه ما در زمین به آن‌ها وابسته هستیم.
سوریا در حال حاضر به صورت عمومی در “هاگینگ فیس” (Hugging Face) در دسترس است. این مدل به خانواده مدل‌های بنیادین “پریتیوی” (Prithvi) IBM و ناسا می‌پیوندد که شامل مدل‌های مکانی و آب‌وهوایی است.